Een Verklaring van Intentie, Geen Garantie
Een handhavingsbeleid, of enforcement policy, is een formeel document gepubliceerd door een Nederlandse gemeente dat haar strategie en prioriteiten voor het handhaven van wetten en regelgeving binnen haar rechtsgebied uiteenzet. In de context van huisvesting is dit beleid cruciaal omdat het bepaalt welke regels actief zullen worden gehandhaafd en welke een lagere prioriteit krijgen. Het is niet de wet zelf, maar eerder het draaiboek voor de handhavers — de gemeentelijke agenten belast met het aanpakken van kwesties zoals illegale onderverhuur, woningdiscriminatie, misbruik door verhuurders en overtredingen van huurvoorwaarden. Het beleid zal doorgaans de specifieke problemen uiteenzetten die de gemeente wil aanpakken (bijv. het gericht aanpakken van illegale toeristische verhuur in het stadscentrum), de instrumenten die het zal gebruiken (bijv. administratieve boetes, inspecties), en de middelen die het zal toewijzen. Voor huurders kan dit document een tweesnijdend zwaard zijn. Aan de ene kant biedt het een duidelijk kader dat als referentie kan dienen bij het indienen van een klacht, waardoor een huurder kan aanvoeren dat zijn of haar probleem aansluit bij de eigen gestelde prioriteiten van de stad. Aan de andere kant kan het een bron van diepe frustratie zijn. Een beleid kan streng spreken over een bepaald onderwerp, maar als de gemeente het budget of de politieke wil ontbreekt om door te pakken, wordt het document niet veel meer dan een stuk politiek theater, dat de illusie van controle biedt terwijl de realiteit ter plaatse ongewijzigd blijft.
De kloof tussen beleid en praktijk
Het belangrijkste aspect van elk handhavingsbeleid is de enorme kloof tussen de geschreven woorden en de daadwerkelijke handhaving (handhaving) die huurders ervaren. Gemeenten opereren met beperkte budgetten en personeel, waardoor zij moeilijke keuzes moeten maken. Dit betekent dat zelfs als een beleid een handhavingsactie belooft tegen bijvoorbeeld verhuurders die huurders intimideren, de feitelijke capaciteit om elke claim te onderzoeken vrijwel nihil kan zijn. Handhaving wordt vaak reactief in plaats van proactief, volledig afhankelijk van klachten van burgers. Een huurder die een probleem ondervindt kan worden aangemoedigd een melding in te dienen, maar blijkt dat zijn of haar individuele zaak niet als hoog genoeg prioriteit wordt beschouwd om actie te ondernemen, ondanks wat het officiële beleidsdocument zegt. Dit creëert een realiteit waarin handhaving vaak selectief is, gericht op de meest flagrante, publiekelijk zichtbare of politiek gevoelige zaken. Een sceptische huurder moet het handhavingsbeleid niet zien als een belofte van bescherming, maar als een politiek document dat de aspiraties van de stad weerspiegelt. De echte waarde ligt in hoe het kan worden benut in juridische argumenten of klachten, maar men moet geen illusies koesteren dat elk woord van het beleid wordt ondersteund door een toegewijd team handhavers dat namens hen kan optreden. Het beleid toont wat de gemeente wil doen, maar niet noodzakelijk wat zij kan of zal doen.
