Het wettelijke recht om ergens te wonen
Woonbestemming (woonbestemming of doel) is de specifieke wettelijke status die wordt toegekend aan een gebouw of perceel binnen een gemeentelijk bestemmingsplan (bestemmingsplan). Deze aanduiding geeft formeel aan dat het eigendom bedoeld is voor en gebruikt mag worden voor huisvesting. Als een pand de woonbestemming heeft, mag u er legaal wonen. Omgekeerd, als het een andere bestemming heeft, zoals kantoor (kantoor), winkel (winkel), of maatschappelijk (maatschappelijk), het gebruiken als permanente woning is, in principe, illegaal. Dit systeem van het toewijzen van een specifieke bestemming is het belangrijkste instrument dat gemeenten gebruiken om ordelijke, functionele en leefbare buurten te creëren door incompatibele functies te scheiden.
Het probleem van niet-overeenkomend gebruik
De strengheid van de woonbestemming-regel is een hoeksteen van de ruimtelijke ordening, maar het creëert ook uitdagingen in een dynamische samenleving. Een aanzienlijk probleem in veel Nederlandse steden is illegale bewoning, waarbij mensen wonen in omgebouwde garages, kantoorunits, of industriële ruimtes die geen woonbestemming hebben. Deze bewoners bevinden zich in een juridisch precaire situatie, meestal met minder huurdersrechten en het constante risico op uitzetting door gemeentelijke handhaving. Op grotere schaal vormt de moeilijkheid om de bestemming van een pand te wijzigen, bijvoorbeeld van 'kantoor' naar 'residentieel', een belangrijk knelpunt bij de aanpak van de woningcrisis. Terwijl grote hoeveelheden kantoorruimte leegstaan, verhindert het trage en dure proces van het wijzigen van het bestemmingsplan dat veel van deze gebouwen snel kunnen worden omgezet in de appartementen die ze zo hard nodig hebben.