De Grote Scheiding: Eigenaren vs. Huurders
Een voordeel gereserveerd voor kopers
Het concept van een 'inkomstenbelastingaftrek voor woning' staat centraal in het Nederlandse financiële landschap, maar het is een voordeel volledig gereserveerd voor huiseigenaren. Er zijn geen significante inkomstenbelastingaftrekposten beschikbaar voor huurders op basis van hun woonkosten. Het hele systeem is zo opgezet dat eigenaar-zijn wordt gestimuleerd en beloond. De primaire, en meest beroemde, regeling hiervoor is de hypotheekrenteaftrek (hypotheekrenteaftrek). Dit beleid heeft de woningmarkt, de nationale economie en de culturele mentaliteit decennialang gevormd. Voor huurders is het cruciaal te begrijpen dat dit krachtige financiële instrument iets is waar zij van uitgesloten zijn, wat rechtstreeks van invloed heeft op de relatieve kosten van huren versus kopen.
De werking van de aftrek
De hypotheekrenteaftrek stelt huiseigenaren in staat de rente die zij betalen op hun hypotheek voor hun hoofdverblijf als een aftrekbare uitgave op hun aangifte inkomstenbelasting te behandelen. Dit verlaagt hun belastbaar inkomen, wat leidt tot een lagere belastingaanslag of een aanzienlijke teruggave. Bijvoorbeeld, als een huiseigenaar €15.000 aan hypotheekrente betaalt in een jaar en hun marginale tarief 37% is, zouden zij een fiscaal voordeel kunnen ontvangen tot €5.550. Dit fungeert als een belangrijke overheidsubsidie voor huiseigenaren. Hoewel het tarief waartegen rente kan worden afgetrokken in de afgelopen jaren geleidelijk is verlaagd, blijft het een ongelooflijk kostbaar en invloedrijk beleid. De enige andere significante woon-gerelateerde aftrekpost is voor eigenaren van nationale monumenten (rijksmonumenten), die 80% van hun onderhoudskosten kunnen aftrekken, maar dit is een nichecategorie.
De gevolgen van het systeem
Het bestaan van deze enorme belastingaftrek voor eigenaren heeft verstrekkende gevolgen. Ten eerste drijft het de huizenprijzen op. Doordat kopers zich hogere maandelijkse betalingen kunnen veroorloven dankzij de belastingteruggave, kunnen zij meer bieden voor woningen, wat leidt tot een overgewaardeerde markt. Ten tweede creëert het een krachtige stimulans om grote hoeveelheden hypotheekschuld aan te gaan, aangezien hogere schuld een hogere renteaftrek betekent. Ten derde, en het belangrijkste voor huurders, creëert het een aanzienlijk 'unlevel playing field.' Huiseigenaren ontvangen een substantiële, onbelaste vermogenswinst (als de waarde van het huis stijgt) en een directe jaarlijkse belastingsubsidie, terwijl huurders hun woonlasten betalen uit post-belasting inkomen en geen equivalent voordelen ontvangen, behalve de middelenafhankelijke huurtoeslag aan de onderkant van de markt. Deze systemische bias is een sleutelkenmerk in elke berekening van 'huur vs. koop' in Nederland.
