De enige valuta die ertoe doet
Wachttijd, of wachttijd, is het belangrijkste bezit dat een persoon kan bezitten in het Nederlandse systeem voor sociale huurwoningen. Het is de periode, gemeten in jaren, maanden en dagen, die is verstreken sinds een individu zich voor het eerst heeft ingeschreven (inschrijfdatum) op een platform voor sociale huurwoningen zoals WoningNet. Deze opgelopen tijd is de primaire valuta die wordt gebruikt om iemands positie in de wachtrij te bepalen. Wanneer een begeerde sociale huurwoning beschikbaar komt, wordt deze bijna altijd toegewezen aan de in aanmerking komende aanvrager die de langste wachttijd heeft. Inkomen, urgentie en persoonlijke omstandigheden staan vaak op de tweede plaats; het systeem is overwegend chronologisch. Wie zich het eerst heeft ingeschreven, wint.
Deze strikte vasthouding aan wachttijd is een direct gevolg van extreme schaarste. Met veel meer in aanmerking komende mensen dan beschikbare woningen, hadden woningcorporaties een toewijzingsmethode nodig die objectief is en bestand tegen corruptie of vriendjespolitiek. Een strikt chronologisch systeem biedt dit, maar het doet dit ten koste van flexibiliteit en reactievermogen op de werkelijke menselijke behoefte. Het wachttijd-systeem meet niet hoe wanhopig je woonsituatie is; het meet alleen hoe lang geleden je het inzicht had om je aan te melden. Dit leidt tot de absurde realiteit dat in steden als Amsterdam de vereiste wachttijd om een behoorlijke woning te bemachtigen 15, 18, of zelfs meer dan 20 jaar kan bedragen. Voor een nieuwkomer of een jongere persoon die net begint, biedt het systeem geen realistisch vooruitzicht op huisvesting binnen een redelijke termijn.
Een pervers prikkelsysteem
Het enorme belang van wachttijd creëert een reeks perverse prikkels. Het moedigt mensen aan om zich zo vroeg mogelijk aan te melden bij sociale huurplatforms, vaak zodra ze 18 jaar worden, ongeacht hun huidige woonsituatie. Nederlandse ouders registreren hun kinderen vaak als standaard overgangsrite, wetende dat dit 10- of 15-jaar voorsprong een onschatbare troef zal zijn in het volwassen leven van hun kind. Dit betekent dat de wachtrij is verstopt met duizenden 'passieve' zoekers die niet direct in urgentie zijn maar simpelweg tijd opstapelen. Dit drijft de gemiddelde wachttijd verder op en duwt degenen met oprechte, urgente behoeften verder naar beneden op de lijst.
Het falen van het systeem om urgentie aan te pakken is zijn meest krachtige en breed bekritiseerde fout. Terwijl er speciale 'urgentie'-bepalingen (urgentieverklaring) zijn die mensen in dreigende, wettelijk gedefinieerde omstandigheden in staat stellen de wachtrij te omzeilen, zijn deze berucht moeilijk te verkrijgen. Voor de overgrote meerderheid van mensen, waaronder degenen in precaire private huurcontracten of ongeschikte woonsituaties, is er geen manier om de rij over te slaan. Uw wachttijd is uw lot. Het is een langzame, onverbiddelijke klok die geduld veel meer waardeert dan behoefte.
