Afschaffing hypotheekrenteaftrek kan nieuwe huizenkopers jaarlijks €5.000 meer kosten

De hypotheekrenteaftrek (HRA) is al decennialang een pijler van het Nederlandse woningbezitbeleid en stelt huiseigenaren in staat een deel van de betaalde hypotheekrente van het belastbaar inkomen af te trekken. Maar de oproepen om deze fiscale vrijstelling af te schaffen worden steeds luider, aangevoerd door partijen als GroenLinks-PvdA die stellen dat het de prijzen opdrijft en de schulden van huishoudens aanwakkert. Hypotheekexpert Thomas de Leeuw van Frits Hypotheken waarschuwt dat het te snel wegnemen van deze aftrek starters tot €5.000 extra jaarlijkse kosten kan opleggen.

In dit artikel bekijken we de werking van de HRA, de economische reden achter het voorgestelde intrekken en de mogelijke gevolgen voor nieuwe huiseigenaren in heel Nederland.

Begrijpen van de hypotheekrenteaftrek

In de jaren tachtig ingevoerd, stelt de hypotheekrenteaftrek huiseigenaren in staat de betaalde rente op hun hoofdhypotheek van het belastbaar inkomen af te trekken. In de praktijk verlaagt deze subsidie de maandelijkse woonlasten en maakt lenen betaalbaarder. Belangrijke punten:

• Fiscale Voordeel: Huiseigenaren in hogere belastingschijven profiteren het meest, omdat elke euro aan hypotheekrente een grotere aftrek oplevert.
• Stimulans voor Eigen Woningbezit: Beleidsmakers hebben de HRA lange tijd gezien als een manier om vermogen op te bouwen en stabiliteit te bevorderen.
• Geleidelijke Inperkingen: In de loop der jaren heeft de overheid aftrek voor tweede woningen beperkt en het maximale schijftarief verlaagd, maar het kernvoordeel intact gehouden.

Hoewel de regeling veel wordt gebruikt, stellen critici dat dit beleid onevenredig rijkere huishoudens bevoordeelt en de vraag opdrijft in een toch al krappe woningmarkt.

Waarom politici de HRA willen afschaffen

Een groeiende consensus onder economen en internationale organisaties — zoals het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OECD) — is dat de HRA meer nadelen dan voordelen heeft:

1. Prijsopdrijving: Door de leenkosten te verlagen, kunnen kopers hoger bieden, waardoor verkoopprijzen stijgen.
2. Stijgende Huishoudschulden: Gemakkelijke kredietverlening draagt bij aan recordniveaus van hypotheekschuld en vergroot de financiële kwetsbaarheid.
3. Oneerlijke Voordelen: Huishoudens met hogere inkomens claimen de grootste aftrekken, terwijl huurders met lagere inkomens geen verlichting zien.

Het verkiezingsprogramma van GroenLinks-PvdA raadt aan de aftrek volledig uit te faseren over de komende 8–12 jaar. Ze stellen dat dit de prijsstijgingen zou afkoelen en publieke middelen zou vrijmaken voor sociale woningbouw en verbeteringen aan het openbaar vervoer.

De €5.000-schok voor starters

Thomas de Leeuw van Frits Hypotheken waarschuwt voor ernstige kortetermijngevolgen. “Als de aftrek te snel wordt afgebouwd,” zegt hij, “zullen starters bijna €5.000 meer per jaar aan netto hypotheeklasten betalen.”

Hoe de kostenstijging ontstaat

• Hogere Maandelijkse Betalingen: Zonder de fiscale aftrek stijgen de effectieve rentetarieven met tot 1–2 procentpunt voor gangbare hypotheken.
• Grotere Leningseisen: Kopers die de aftrek in hun betaalbaarheidsberekeningen hadden meegerekend, hebben mogelijk grotere aanbetalingen nodig of worden afgewezen voor een lening.
• Budgetdruk: Jonge huishoudens — die vaak de grootste hypotheken op de duurste instapwoningen nemen — voelen de impact het sterkst.

In een worstcasescenario berekent De Leeuw dat de gemiddelde starter jaarlijkse woonlasten kan zien stijgen van €10.000 naar bijna €15.000.

Tijdlijn en overgang: een financiële ramp vermijden

Zowel beleidsmakers als experts uit de sector zijn het erover eens dat een plotselinge intrekking onverantwoord zou zijn. De Leeuw stelt een geleidelijke afbouw over minimaal een decennium voor, zodat kopers, kredietverstrekkers en de markt zich kunnen aanpassen. Belangrijke overwegingen:

• Geleidelijke Afbouw: Verlaag aftrekpercentages stapsgewijs parallel aan gerichte steun voor huishoudens met lage inkomens.
• Communicatie: Duidelijke tijdlijnen helpen huishoudens om aankopen en budgetten verantwoord te plannen.
• Marktmonitoring: Autoriteiten moeten prijsontwikkelingen en huishoudschulden volgen om het beleid dynamisch aan te passen.

Het door GroenLinks-PvdA voorgestelde venster van 8–12 jaar sluit aan bij deze aanbevelingen, maar experts waarschuwen tegen elke versnelling.

Risico’s bij een marktneergang en ‘onderwater’ hypotheken

Hoewel de HRA momenteel de vraag opdrijft, kan een gelijktijdige vertraging van de woningmarkt nieuwe eigenaren met negatieve overwaarde achterlaten. De Leeuw waarschuwt: “Als de prijzen slechts 5–10% dalen terwijl de aftrek verdwijnt, kunnen sommige kopers tot €50.000 onder water komen op hun hypotheek.”

Dit scenario brengt aanzienlijke risico’s met zich mee:

• Financiële Stress: Huiseigenaren kunnen moeite hebben om te herfinancieren of te verkopen zonder verlies te lijden.
• Impact op de Bankenwereld: Wijdverspreide negatieve overwaarde kan tot hogere wanbetalingspercentages leiden.
• Economische Doorschakeling: Verminderde consumentenbestedingen en verscherpte kredietvoorwaarden.

Een voorzichtige afbouw in combinatie met ondersteunende maatregelen kan deze bedreigingen verzachten.

Balanceren van rechtvaardigheid en fiscale duurzaamheid

Beleidsmakers staan voor een delicaat evenwicht:

• Sociale Gelijkheid Bevorderen: Herleid de besparingen uit HRA‑reducties naar sociale woningbouw, huurtoeslag of leningen met lage rente voor starters.
• Publieke Schuld Beheersen: Het afbouwen van de aftrek helpt de overheidsuitgaven en langetermijnverplichtingen te verminderen.
• Stabiliteit Handhaven: Vermijd abrupte beleidswijzigingen die kopers en kredietverstrekkers schokken.

Een voorstel is het introduceren van een gecapte, aan middelen getoetste aftrek voor huishoudens onder een bepaald inkomensniveau, zodat de meest kwetsbaren voortdurende steun blijven ontvangen.

Vooruitkijken: wat huurders en kopers moeten doen

Voor toekomstige kopers die binnen 5–10 jaar een aankoop plannen:

• Reken met Minder Fiscale Voordelen: Gebruik conservatieve renteassumpties in betaalbaarheidsberekeningen.
• Bouw Snel Eigen Vermogen Op: Overweeg hogere aanbetalingen om loan-to-value‑verhoudingen te verlagen.
• Blijf Geïnformeerd: Volg overheidsaankondigingen over de uitfasering van de HRA en lokale markttrends.

Huurders moeten ook beleidsontwikkelingen volgen, omdat middelen die vrijkomen door HRA‑kortingen huurtoeslag kunnen vergroten of de voorraad sociale woningen kunnen uitbreiden.

Of u nu huurder of starter bent, het is cruciaal om beleidstrends voor te blijven. Met de voorgestelde wijzigingen in het vooruitzicht zijn planning en professioneel advies belangrijker dan ooit.

Op zoek naar de perfecte huurwoning of koopt u uw eerste woning in Nederland? Bezoek Luntero voor een eenvoudige, betrouwbare zoektocht naar de nieuwste huuraanbiedingen en deskundige begeleiding bij het navigeren door Nederlandse woningregels.