Snelle Rechtspraak of Bureaucratische Overreach?
Een bestuurlijke boete is een administratieve boete, een strafrechtelijke financiële sanctie opgelegd door een overheidsadministratieve instantie—zoals een gemeente (gemeente)—zonder tussenkomst van een rechtbank of officier van justitie. Dit maakt het een snelle en krachtige instrument voor handhaving van regels in de woningsector. In tegenstelling tot een strafboete, die een langdurig rechtsproces vereist, kan een administratieve boete rechtstreeks worden opgelegd door ambtenaren zodra een overtreding is vastgesteld. In de context van woning in Nederland, deze boetes zijn een wapen van keuze voor gemeenten die strenger optreden tegen alles van illegale vakantieverhuur (bijv. onbevoegde Airbnb-vermeldingen) en illegale onderverhuur tot overtredingen van de eigenaar-bewoner verplichting (zelfbewoningsplicht) of het verhuren van een onvergunde Huis in Meerdere Bewoningen (HMO). De boetes kunnen buitengewoon hoog zijn, vaak oplopend tot tienduizenden euro's per overtreding. De redenering is om niet-naleving financieel verwoestend te maken, waardoor een sterk afschrikkend effect ontstaat. Voor verhuurders vertegenwoordigt dit een aanzienlijk risico. Voor huurders kan de situatie echter riskant zijn. Een onderzoek dat leidt tot een bestuurlijke boete voor de verhuurder kan ertoe leiden dat het huurcontract van de huurder ongeldig wordt verklaard, mogelijk leidend tot uitzetting met zeer korte termijn.
In het kruisvuur
Terwijl de bestuurlijke boete doorgaans gericht is op de eigenaar van het pand of de hoofdhuurder die betrokken is bij illegale onderverhuur, kunnen ook andere bewoners gemakkelijk de onbedoelde slachtoffers worden. Stel je voor dat je in goed vertrouwen een kamer onderverhuurt van een hoofdhuurder, die niet de vereiste toestemming van de verhuurder of woningcorporatie heeft gekregen. Als de gemeente onderzoek doet en de hoofdhuurder een boete oplegt, verdwijnt jouw wettelijke recht om in de woning te verblijven. Je bent niet het doelwit van de boete, maar je verliest wel je huis. Evenzo, als een verhuurder een boete krijgt voor het illegaal verdelen van een woning in meerdere kleinere eenheden, kan de gemeente het pand terug laten brengen naar de oorspronkelijke toestand, waardoor alle huurders moeten vertrekken. Het administratieve karakter van de boete betekent dat dit snel kan gebeuren. De bewijslast om tegen de beslissing in beroep te gaan ligt bij de ontvanger van de boete, een proces dat traag en duur kan zijn. Tijdens deze periode blijft de woonsituatie van de huurder in onzekerheid. Het systeem van de bestuurlijke boete geeft gemeenten de bevoegdheid om daadkrachtig op te treden tegen woningfraude, maar dit gaat ten koste van een zorgvuldige rechtsgang. Het gaat uit van schuld, legt de bewijslast voor beroep bij de burger en biedt weinig bescherming aan onschuldige huurders die verstrikt raken in de regelovertredingen van hun verhuurder.
