Nederland telt meer dan 200.000 leegstaande woningen temidden van woningnood
Een groeiende economie en toenemende bevolking zetten de Nederlandse woningmarkt onder enorme druk. Toch stonden paradoxaal genoeg medio 2025 meer dan 200.000 woningen in Nederland leeg. Dit artikel onderzoekt waarom zoveel panden onverhuurd blijven ondanks de grote vraag, licht de nieuw goedgekeurde leegstandsheffing van de overheid toe, bespreekt kritiek van belanghebbenden en doet voorstellen om langdurige leegstand te verminderen.
De groeiende voorraad leegstaande woningen
Volgens voorlopige gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) is het totaal aantal ongebruikte woningen gestegen van 194.500 op 1 januari 2025 naar 200.670 op 1 juli 2025—een toename van bijna 3%. In totaal vertegenwoordigen deze lege panden meer dan 21,5 miljoen vierkante meter woonruimte. Hoewel een zekere mate van leegstand normaal is door renovaties of transacties, roepen de huidige cijfers zorgen op gezien de acute woningnood in het hele land.
Invloed op grote steden
Stedelijke centra voelen de leegstand het meest. De tussentijdse telling van midden 2025 laat het volgende zien:
- Amsterdam: 21.770 leegstaande woningen
- Rotterdam: 10.870 leegstaande woningen
- Eindhoven: 4.000 leegstaande woningen
- Den Haag: 2.640 leegstaande woningen
Deze lege units zouden anders huurders in nood kunnen huisvesten, met name nieuwkomers en expats die moeite hebben met het vinden van woonruimte in krappe huurmarkten. Langdurige leegstand draagt ook bij aan verloedering in de stad en gemiste belastinginkomsten voor gemeenten.
Waarom blijven panden leeg?
Leegstand kan voortkomen uit verschillende legitieme omstandigheden:
- Grote renovaties waardoor eigenaren woningen maandenlang niet kunnen bewonen.
- Vertragingen bij afwikkeling van nalatenschappen wanneer een eigenaar overlijdt en erfgenamen niet kunnen beslissen over erfopvolging of verkoop.
- Administratieve vergunningachterstanden, vooral als een pand wordt gesplitst of omgebouwd tot kleinere eenheden.
- Marktspeculatie—hoewel deskundigen zoals professor Peter Boelhouwer opmerken dat opzettelijke, langdurige leegstand voor winst relatief zeldzaam is.
Wanneer woningen echter langer dan een jaar leegstaan, vertegenwoordigen ze een gemiste kans om de druk op de huursector te verlichten.
Het voorstel van de overheid: leegstandsheffing
Als reactie op deze cijfers heeft de Nederlandse Eerste Kamer onlangs een leegstandsheffing goedgekeurd die zich richt op panden die langer dan twaalf maanden ongebruikt blijven. Onder dit voorstel:
- Gemeentelijke bevoegdheid: Gemeenten kunnen een belasting heffen op in aanmerking komende panden.
- Verificatie met energiegegevens: Gemeenten mogen energieverbruiksgegevens bij netbeheerders opvragen om langdurige leegstand te bevestigen.
- Bestemming van opbrengsten: De ingezamelde gelden zijn bedoeld om betaalbare huisvestingsinitiatieven te ondersteunen of om administratieve kosten te dekken.
Amsterdam wil verder gaan door vanaf 2026 een vergunningssysteem voor tweede woningen in te voeren, om te ontmoedigen dat buitenstaanders woonruimten ongebruikt houden wanneer ze niet worden gebruikt.
Kritiek en uitdagingen
Hoewel goedbedoeld, heeft de leegstandsheffing kritiek gekregen van verhuurders en woningcorporaties:
- Vertragingen door gemeenten: De vereniging van particuliere verhuurders VastgoedBelang stelt dat lokale vergunningsprocedures voor renovaties of splitsingen vaak zo lang duren dat woningen door omstandigheden buiten de schuld van de eigenaar leeg blijven.
- Administratieve last: Het opvragen en analyseren van gedetailleerde energieverbruiksgegevens kan gemeentelijke middelen belasten zonder garanties op snelle actie.
- Onbedoelde effecten: Sommigen vrezen dat kleinere verhuurders of huiseigenaren de last van de heffing doorberekenen aan huurders via hogere huren zodra de woning opnieuw wordt verhuurd.
Professor Peter Boelhouwer van de TU Delft deelt deze zorgen en merkt op dat veel leegstand voortkomt uit uitzonderlijke situaties in plaats van opzettelijke nalatigheid. Gemeenten moeten mogelijk hun procedures voor bestemmingsplan- en bouwvergunningen stroomlijnen om te voorkomen dat eigenaren worden gestraft voor systemische vertragingen.
Vooruitblik: oplossingen om leegstand te verminderen
Het terugdringen van langdurige leegstand vereist een meerledig beleid:
- Snellere vergunningsafhandeling: Gemeenten zouden moeten investeren in digitalisering en scholing van personeel om renovatie- en splitsingsvergunningen te versnellen.
- Gerichte prikkels: Tijdelijke belastingverlagingen of leningen tegen lage rente aanbieden aan eigenaren die snel renoveren en leegstaande units verhuren.
- Datagedreven monitoring: Gebruik van slimme meters en eigendomsregisters om echte langdurige leegstand te identificeren en valse positieven te vermijden.
- Betrokkenheid van de gemeenschap: Samenwerken met VvE's en lokale belanghebbenden om lege units te koppelen aan sociale woningbouw of co-livingprojecten.
Door regelgevende maatregelen te combineren met positieve prikkels kan Nederland duizenden onderbenutte woningen vrijmaken en de druk op de huurmarkt verlichten.
Conclusie
Lege woningen vormen zowel een verspild middel als een gemiste kans om de Nederlandse wooncrisis aan te pakken. De nieuwe leegstandsheffing is een belangrijke stap om eigenaren verantwoordelijk te houden voor langdurige leegstand. Het stroomlijnen van gemeentelijke procedures en het bieden van prikkels zal echter cruciaal zijn om te verzekeren dat goedwillende eigenaren niet onterecht worden gestraft en dat meer woningen snel terugkeren op de huurmarkt.
Voor de gemakkelijkste manier om beschikbare huurwoningen in Nederland te vinden, vertrouw op Luntero — uw platform voor het ontdekken van woningen in elke Nederlandse stad.
