Woningtransformaties in Nederland dalen met 10%: wat drijft de terugloop in 2024?
Het ombouwen van leegstaande kantoren, winkels en andere niet‑woongebouwen tot woningen is een belangrijke strategie geweest om het Nederlandse woningtekort aan te pakken. In 2024 werden er echter slechts 7.900 nieuwe woningen gerealiseerd door herbestemming—een daling van 10% ten opzichte van het voorgaande jaar, volgens Statistics Netherlands (CBS). Dit is het derde achtereenvolgende jaar van daling en roept vragen op over de toekomst van transformatieprojecten en hun rol bij het versterken van de woningvoorraad.
Landelijke overzicht: van snelle groei naar geleidelijke vertraging
Herbestemming was goed voor ongeveer 9% van alle woningtoenames in 2024, terwijl nieuwbouwprojecten de dominante motor bleven (69.000 nieuwe woningen). Na een piek in voorgaande jaren zijn de transformatiecijfers teruggelopen door een combinatie van marktdynamiek en regelgevende beperkingen. Vroege schattingen suggereren dat de neerwaartse trend kan doorzetten, met slechts 2.900 op transformaties gebaseerde woningen toegevoegd in de eerste helft van 2025.
Regionale uitsplitsing: winnaars en achterblijvers
Per provincie varieert de impact van de vertraging aanzienlijk:
- Noord-Holland: Hier vond de sterkste daling plaats; het aantal getransformeerde woningen daalde met 51% ten opzichte van 2023. Met name Amsterdam’s aandeel in de nationale transformaties kromp van 13% naar 3%.
- Zuid-Holland: Leidde het land met 1.970 nieuwe transformaties, gestuwd door sterke prestaties in Rotterdam, dat alleen al 925 woningen bijdroeg (bijna 12% van het nationale totaal).
- Noord-Brabant: Stond op de derde plaats met 1.320 transformaties, profiterend van flexibele gemeentebeleid en een groeiende belangstelling voor stedelijk wonen.
Kleinere provincies zagen meer bescheiden verschuivingen maar volgden over het algemeen de landelijke neergang.
Soorten gebouwen: kantoren blijven populair, winkels verliezen terrein
Niet alle gebouwtypen ervaren hetzelfde momentum:
- Kantoortransformaties: Stijging van 11% tot ongeveer 2.800 eenheden. Veel onderbenutte kantoorgebouwen in stadsranden en bedrijventerreinen zijn nog steeds geschikte kandidaten voor transformatie.
- Winkel‑naar‑woningprojecten: Bijna gehalveerd naar 1.200 eenheden. Leegstaande winkels in winkelstraten kunnen structurele uitdagingen opleveren en bevinden zich vaak in beschermde gebieden waar strengere behoudsregels gelden.
Andere gebouwen—zoals scholen, magazijnen en lichte industrie—verantwoordelijk voor de overige transformaties, en deze projecten zijn doorgaans complexer en tijdrovender.
Uitdagingen achter de teruggang
Deskundigen wijzen op meerdere factoren die de vertraging veroorzaken:
-
Uitputting van “laaghangend fruit” Veel van de gemakkelijkste en meest kosteneffectieve gebouwen zijn in eerdere jaren al omgebouwd. Overgebleven leegstaande panden vereisen vaak dure upgrades, uitgebreide brandveiligheidsmaatregelen of ingrijpende indelingswijzigingen.
-
Regelgevende hobbels Ontwikkelaars moeten navigeren tussen milieunormen, bestemmingsplannen en bouwvoorschriften die niet altijd eenvoudig woongebruik toelaten. Gemeenten krijgen ook druk van buurtverenigingen en lokale bedrijven, wat projecten kan vertragen of blokkeren.
-
Geschiktheid en locatie Van de meer dan 40.000 leegstaande gebouwen in het hele land voldoet slechts een fractie aan de criteria voor transformatie—nabijheid van vervoer, voldoende daglicht en structurele integriteit. Bedrijventerreinen bieden bijvoorbeeld zelden de woonkwaliteit of voorzieningen die huurders zoeken.
-
Stijgende kosten en financiering De bouwsector kampt met inflatie, personeelstekorten en hogere rentetarieven, wat de prijs van retrofitprojecten opdrijft.
Dr. Peter Boelhouwer, hoogleraar woningmarktontwikkeling aan de Technische Universiteit Delft, waarschuwt dat “je geen woningen bouwt op een industrieterrein,” en benadrukt hoe milieubeperkingen en lokale bezwaren transformaties vaak doen vastlopen.
Beleid en marktreacties
Om de vertraging tegen te gaan, verkennen beleidsmakers en marktpartijen nieuwe oplossingen:
- Incentives en subsidies Sommige gemeenten hebben subsidies voor herontwikkeling van brownfields en belastingvoordelen voor herbestemmingsprojecten ingevoerd.
- Versnelde vergunningverlening Pilotprogramma’s in selecte steden zijn bedoeld om goedkeuringsprocessen voor bewezen transformatieplannen te versnellen.
- Publiek‑private samenwerkingen Samenwerking tussen woningcorporaties, gemeenten en private ontwikkelaars wordt aangemoedigd om middelen te bundelen en risico’s te delen.
Hoewel deze maatregelen veelbelovend lijken, zeggen deskundigen dat het tijd zal kosten voordat beleidswijzigingen merkbare resultaten in de transformatiecijfers opleveren.
Vooruitzicht: kunnen transformaties weer momentum winnen?
Ondanks de huidige vertraging zullen transformaties waarschijnlijk een belangrijke component van de Nederlandse woningstrategie blijven. Steden met strikte ontwikkelingsbeperkingen—zoals Amsterdam en Utrecht—zien herbestemming nog steeds als een van de weinige haalbare manieren om de voorraad te vergroten zonder open land aan te tasten.
Vooruitkijkend kunnen opkomende technologieën zoals modulaire retromodules en digitale planningshulpmiddelen de kosten verlagen en het ontwerpproces vereenvoudigen. Tegelijkertijd kunnen veranderende woonvoorkeuren—zoals vraag naar kleinere, energiezuinige eenheden—nieuwe kansen bieden voor creatieve herbestemming van niet‑woonruimtes.
Het revitaliseren van de sector vereist echter voortdurende samenwerking tussen ontwikkelaars, planologen en gemeenschappen om economische haalbaarheid en maatschappelijke acceptatie in balans te brengen.
Conclusie
De daling van 10% in woningtransformaties vorig jaar duidt op een volwassen wordende markt waarin eenvoudige projecten zijn afgerond en de resterende kansen meer innovatie vereisen. Voor verhuurders, huurders en beleidsmakers is inzicht in deze dynamiek cruciaal voor het vormgeven van de volgende fase van de Nederlandse woninggroei.
Klaar om beschikbare huurwoningen in heel Nederland te verkennen? Ontdek duizenden advertenties en vereenvoudig je zoektocht met Luntero—de gemakkelijkste manier om je volgende huis te vinden.
